Gazeteci-yazar Şafak Altun ile koronavirüs günlerinden sonra hayatımızda yaşanacak değişimler ve doğanın bu süreçte insanlığa verdiği mesaj gibi çeşitli konu başlıkları hakkında konuştuk. ”Doğanın İnovasyonu” kitabının yazarı olan Şafak Altun, doğayla dost modeller geliştirilmediği sürece koronavirüs gibi felaketlerin sonunun gelmeyeceğinin de altını çizdi.

1- Koronavirüs günleri, sizce doğayla olan ilişkimize dair bize nasıl bir mesaj verdi?

Doğa insana dedi ki; “Artık bana daha fazla müdahale etme. Benim doğal hayatımın içine girme.” Evet insan bu dünyayla ve gönderildiği dünyayla bir uyumsuzluk sorunu yaşıyor. Bu dünyaya neden gönderildiğini hala çözebilmiş değil ve bu nedenle dünyayı ele geçirmek ve özümsemek adına olmadık şeyler yaptı. Geceyi gündüze çevirdi, iklimlere müdahale etti ve doğal kaynaklara fütursuzca saldırdı. Ve doğa dedi ki, “Madem ki sen ısrarla dünyaya zarar vermekten vazgeçmeyeceksin, o zaman senin yapamayacağını ben yapıyorum herkes için bu kötü gidişata ben dur diyeceğim.” Cidden doğa dediğini yaptı da. Küçücük bir virüs, tüm insanlığı esir aldı ve onları eve kapattı. Dünya bir nebze de olsa kendine geldi.

2- Tüm dünya ile eş zamanlı deneyimlediğimiz bu süreç hayatımızda ne gibi değişikliklere yol açacak ya da açmalı?

Günlük hayatımızdan, iş yapış şeklimize kadar her şeyimiz değişmeye muhtaç. Her ne kadar hep eski rutinlerimize dönmek gibi korkunç ve karşı konulmaz bir isteğimiz olsa da kötü haber şu ki, bu pek de mümkün olmayacak. Döneme dijitallik ve internet teknolojileri damgasını vuracak.

3- Bu süreç sonucunda şirketlerin iş yapış şekillerinde ne gibi değişiklikler olacağını öngörüyorsunuz?

Uber, airbnb, Bitcoin günümüz ekonomik düzeninde ne ifade ediyor sizce? Bu markalar bu iş modelleri yeni ekonomik düzende ne anlama geliyor? Google arama motorunun otomobil ürettiği, tek bir otele sahip olmayan airbnb’nin dünyanın en büyük konaklama şirketi olduğu devirde teknoloji hem yeni imkânlar, hem yeni riskler getiriyor; kimseye “Bu bahçe benim, kimse giremez” deme hakkı tanımıyor. Bitcoin’i yaratan “Blockchain” veya “Blok zinciri” teknolojisi, işte bu mutasyonun en önemli kilometre taşlarından biri. Daha açık söylemek gerekirse sanal dünya ile gerçek dünyayı entegre edecek yeni aşamanın en önemli teknolojileri.

4-İnovasyonlar mı yoksa mutasyonlar mı ön planda olacak?

Çünkü kapitalizm bir “mutasyon” geçiriyor. Mutasyonu, inovasyonlardan kaynaklanan endüstriyel üretimdeki basit bir değişim olarak görmemek gerekir. İnovasyonlar, şirketlerin ürün ve hizmet üretimi ve dağıtımlarındaki çerçevenin gelişmesini sağlar. Oysa mutasyon, bu çerçevenin tamamen değişmesi anlamına gelir. İnsanların hayata bakış ve isteklerinin radikal olarak değişmesi, işletmelerin amaçlarında, yöntemlerinde ve çıktılarında, inovasyonların yerini artık mutasyonun almasına neden oldu.

5-Peki hangi meslekler sona erecek, yeni meslekler neler olacak?

Dijitalleşmeyle birlikte kazanılan bilgi ve deneyimlerin mesleklerde değişim yaratacak. Yakın gelecekte yapay zekaya bağlı olarak tespit edilen en az 143 yeni meslek ortaya çıkacağı belirtildi. Yönetim Bilişim Sistemleri Uzmanı Dr. Şebnem Özdemir, “Troll yuvası tespit uzmanı, akıllı ev tasarım yöneticisi, insan-robot ekip yöneticisi gibi meslekler geleceğin meslekleri olacak.”

6- Robotlar işimizi elimizden alabilir mi?

Robotlar satın alamayacağı için bütün hayatımızın içinde olması istenmez. “Robot acıkmaz, susamaz, yorulmaz, dinlenme ihtiyacı duymaz, ücret istemez, ücret artışı talep etmez, hastalanmaz, grev yapmaz, çocukları yoktur… Velhasıl mükemmel “işçilerdir…” Lâkin kapitalistler için robotların bir de kusuru var: Robot satın almaz. Oysa, kapitalistler için asıl sorun üretilenin satılmasıdır.

7-Doğanın İnovasyonu kitabınızda insanların doğayla barışması gerektiğini söylüyorsunuz. Doğayla nasıl barışabiliriz? Eğer insanlık bunu başaramazsa sizce yakın zamanda bizi neler bekliyor?

Pandemi sürecinden sonra bir kez daha doğayla kavga eden değil, doğayla dost üretim sistemine ihtiyacımız olacaktır. Doğa 3,8 milyar yıldır başarılı deneyler yapıyor. Arazi, bitkiler ve hayvanlar neleri açıklayabileceği konusunda mükemmel bir kaynak; yeter ki nasıl etrafınıza bakmanız gerektiğini bilelim. Doğanın prototipini alıp onu iş tezgahının üzerine bırakarak yeni icatlar yapabiliriz.

Eğer doğayla dost bir model geliştiremezsek, koronavirüslerin sonu gelmeyecek ve insanlığı her seferinde kötü sonlar bekleyecek.